BARIERA JELITOWA składa się z bakterii jelitowych, nabłonka i komórek immunologicznych. Pełni funkcje:
- Ochronną – chroni przed toksynami i patogenami ze środowiska zewnętrznego
- Absorpcyjną – bierze udział w trawieniu, wchłanianiu składników odżywczych, płynów i elektrolitów z pożywienia oraz fermentacji błonnika do związków, którymi odżywiają się bakterie jelitowe
- Immunologiczną – wydziela odpowiednie przeciwciała i minimalizuje ryzyko zakażeń
- Przekaźnikową – bierze udział w przekazywaniu sygnałów do innych komórek i narządów
Kluczową rolę w zachowaniu zdrowia ma flora bakteryjna. Prawidłowa mikroflora jelitowa jest niezbędna do właściwego funkcjonowania nie tylko przewodu pokarmowego, ale i całego organizmu. Ze względu na pełnienie licznych i złożonych funkcji i znaczną masę ( 1-1,5kg) jest często określana mianem „narządu bakteryjnego”. Jeśli w przewodzie pokarmowym występuje więcej patogennych bakterii bariera ochronna przewodu pokarmowego zostaje osłabiona, narządy są narażone na zakażenia bakteryjne, wirusowe i grzybiczne. Dochodzi do nasilenia procesów fermentacyjnych w jelicie, czego skutkiem są wzdęcia, zaparcia i bóle brzucha. Obniża się odporność organizmu (jelitowa flora bakteryjna składa się na 80% całkowitej obrony immunologicznej organizmu). Stan taki nazywany jest DYSBIOZĄ.
Czynniki ryzyka wystąpienia dysbiozy:
- Płeć (kobiety)
- Wiek ( osoby w młodszym wieku)
- Nieodpowiednie nawodnienie
- Niewłaściwa dieta (z dużą zawartością białka, tłuszczów zwierzęcych i cukrów prostych)
- Przyjmowanie leków (antybiotyki, leki przeciwbólowe, hamujące wydzielanie kwasu solnego w żołądku)
- Uprawiana dyscyplina sportu (dyscypliny wytrzymałościowe, np. bieganie)
- Przebyte infekcje
- Stres
- Zanieczyszczenie środowiska
Objawy uszkodzonej bariery jelitowej:
- Dolegliwości układu pokarmowego ( wzdęcia, bóle brzucha, niestrawność, zgaga, biegunki)
- Spadek energii
- Częste infekcje
- Występowanie alergii lub chorób autoimmunologicznych
- Pogorszony nastrój, zaburzenia lękowe i nerwicowe
Jednym ze stanów związanych z dysbiozą jest IBS, czyli zespół nadwrażliwego jelita (irritable bowel syndrome ). Dolegliwościami towarzyszącymi IBS są wzdęcia, bóle brzucha i zaburzenia wypróżniania. Z IBS wiążą się problemy na osi jelitowo-mózgowej, łączone często z zaburzeniami układu nerwowego, takimi jak depresja, nerwica czy zaburzenia lękowe.
Zakłócenia na poziomie błony śluzowej spowodowane zaburzoną pracą wątroby, dysbiozą czy nieodpowiednim pożywieniem mogą doprowadzić do jej zwiększonej przepuszczalności. „ W wyniku tej drobnej patologii do krwioobiegu dostają się cząstki nie do końca strawione, za duże i nieprzydatne w procesie przyswajania, a także patogeny. Sytuacja ta wprawia w stan alarmu układ immunologiczny.”
Szereg chorób ma związek ze zwiększoną przepuszczalnością jelit: alergie i nietolerancje pokarmowe, ADHD, alkoholizm, astma, biegunki i zaparcia, choroby autoimmunologiczne, skórne, niewydolność trzustki, przewlekłe zapalenia stawów, trzustki i wątroby, przewlekłe zmęczenie, wrzodziejące zapalenie jelita grubego czy różnorodne zakażenia.
BARIERA JELITOWA A UKŁAD NERWOWY
Badania wykazały że jelitowy układ nerwowy, znajdujący się w przewodzie pokarmowym, należący do układu autonomicznego może funkcjonować niezależnie i porozumiewać się z mózgiem. Zdrowie jelit posiada bezpośredni wpływ na nasze zachowanie i nastrój.
Jelita i mózg, wraz z mikroflorą jelitową są ściśle związane poprzez tzw. oś jelitowo – mózgową. Uszkodzona bariera jelitowa staje się przepuszczalna dla substancji toksycznych, które mogą w znaczny sposób zaburzyć pracę ośrodkowego układu nerwowego ( np. poprzez zmniejszenie produkcji hormonu szczęścia – serotoniny).
Czasami układ pokarmowy jest nazywany drugim mózgiem „ poprzez nerw błędny łączący nasze jelita z mózgiem ponad 90% informacji płynie od jelit do mózgu, a odwrotnie – tylko niecałe 10%. Ale wiadomo też, że nie tylko nerw błędny przekazuje informacje do przewodu pokarmowego”
Ponadto, układ nerwowy jelit jest strukturalnie i czynnościowo podobny do mózgu. Ponadto w układzie pokarmowym produkowane są ważne neurohormony, np. 95% całej puli serotoniny, która steruje naszym snem, nastrojem, aptetytem i libido. Najnowsze badania wykazały, że prawie wszystkie neuroprzekaźniki mają odzwierciedlenie w układzie pokarmowym, a jego fizjologiczne działąnie warunkuje nasze zdrowie fizyczne i psychiczne.
BARIERA JELITOWA A SPORT
Według najnowszych danych, aż 70% sportowców narażonych jest na różne dolegliwości ze strony przewodu pokarmowego.
Podczas ćwiczeń zwiększa się przepływ krwi w mięśniach i układzie sercowo-naczyniowym, a zmniejsza w przewodzie pokarmowym. Wskutek tego zaopatrzenie
jelit w krew, tlen i składniki odżywcze jest osłabione; oprócz tego pogarsza się proces usuwania produktów przemiany materii z komórek jelit, co prowadzi do ich zakwaszenia. Dochodzi do wzmożonej produkcji wolnych rodników, które uszkadzają strukturę jelit i upośledzają ich funkcjonowanie.
„Jak potwierdzają badania przeprowadzone przez Profesora Manfreda Lamprechta z Uniwersytetu Medycznego w Grazu, najczęstszym objawem uszkodzenia bariery jelitowej u sportowców są nawracające infekcje i reakcje alergiczne oraz występowanie chorób autoimmunologicznych ( RZS, łuszczyca, choroba Hashimoto). Pierwszym sygnałem informującym o zmianach w jej strukturze mogą być objawy niespecyficzne: pogorszenie nastroju, osłabienie, spadek motywacji.”
JAK DBAĆ O FLORĘ JELITOWĄ?
- Zadbać o urozmaiconą, pełnowartościową dietę bogatą w błonnik (rozpuszczalny w postaci owoców i warzyw oraz nierozpuszczalny – pełnoziarniste produkty zbożowe).
- Zażywać probiotyki
Probiotyki to żywe drobnoustroje, których przyjmowanie zapewnia prawidłowy skład ilościowy i jakościowy mikroflory.
Skuteczność danego probiotyku w znacznym stopniu zależy od rodzaju szczepu bakteryjnego. Należy wybierać szczepy przebadane, o potwierdzonej stabilności i skuteczności.
Szczepy rekomendowane przy dysbiozie i zespołach jelita nadwrażliwego: Bifidobacterium animals DN -173 010, Lactobacillus plantarum 299v, VSL#3
Na podstawie badań wykonanych u sportowców (oprócz wymienionych wcześniej): Bifidobacterium bifidum W23, Bifidobacterium lactis W51, Lactobacillus acidophilus W22.