Poza incydentami sercowo-naczyniowymi oraz wypadkami, choroby nowotworowe stanowią jedną z głównych przyczyn śmierci. Według statystyk co czwarta osoba dotknięta zostanie chorobą nowotworową, a co piąta umrze z jej powodu. Czy można temu zapobiec? Jak zredukować liczbę tak poważnych zachorowań?
Poza profilaktyką która obejmuje szeroko rozumiany zdrowy styl życia – czyli zmniejszenie narażenia organizmu na szkodliwe czynniki (stres, nieprawidłowe odżywianie, używki etc) – bardzo istotna jest regularna kontrola zdrowia. Służą temu m.in. programy badań przesiewowych, które umożliwiają wczesne wykrycie raka piersi, raka szyjki macicy oraz raka jelita grubego. Programy te są realizowane przez ośrodki, które zawiązały umowę z Narodowym Funduszem Zdrowia i są realizowane we wszystkich województwach Polski. Warto zapytać lekarza pierwszego kontaktu o możliwość wykonania badań oraz adres najbliższej placówki realizującej programy badań przesiewowych.
Badania przesiewowe raka piersi dotyczą kobiet między pięćdziesiątym, a sześćdziesiątym dziewiątym rokiem życia. W tym przedziale wiekowym zachorowalność na raka piersi jest największa. Co dwa lata kobiety otrzymują zaproszenie na bezpłatne badanie mammograficzne (lub częściej, w zależności od poprzedniego wyniku).
W ramach profilaktyki raka szyjki macicy wykonuje się badanie cytologiczne. Program przewiduje spotkania co trzy lata u kobiet w wieku 25 – 59 lat . Wczesne wykrycie raka szyjki macicy otwiera szansę na całkowite wyleczenie. Przy późno rozpoznanym raku odnotowuje się wysoką śmiertelność.
Profilaktyczne badanie kolonoskopowe (kontrolujące jelito grube), umożliwia szybkie wykrycie i usunięcie polipów, czyli łagodnych zmian, które w przeciągu kilku lat przekształcają się w nowotwór.
Imienne zaproszenia na badanie otrzymują osoby, które ukończyły pięćdziesiąty piąty rok życia, a nie przekroczyły wieku sześćdziesięciu czterech lat. Na badanie można również zgłosić się samemu. Dotyczy to osób nie młodszych, niż czterdziestolatkowie (w przypadku wystąpienia raka jelita grubego w rodzinie) lub pięćdziesięciolatkowie (w przypadku wystąpienia niepokojących objawów). Oprócz kolonoskopii istotnym badaniem jest test na krew utajoną w kale.
Poza wymienionymi badaniami przesiewowymi najważniejszym działaniem profilaktycznym jest obserwacja własnego ciała. Każdą niepojącą zmianę, która utrzymuje się przez dłuższy czas lub ma charakter nawracający, warto skonsultować z lekarzem. Mogą być to na przykład:
– wyczuwalny guz (np. w obrębie piersi, pod skórą etc.),
– wysięki, nietypowe krwawienia,
– przewlekły ból pojawiający się bez znanej przyczyny,
– długo utrzymujące się: kaszel, chrypka, wzdęcia, biegunki,
– nagła utrata masy ciała,
– powiększone węzły chłonne,
– nocne poty,
– podwyższona temperatura ciała
i wiele innych.
Poza obserwacją własnego ciała oraz poddaniu się badaniom przesiewowym, raz w roku powinno się wykonać kontrolną morfologię krwi. Mężczyźni (zwłaszcza po pięćdziesiątym roku życia) w ramach profilaktyki raka jąder powinni badać również poziom PSA we krwi (antygen gruczołu krokowego będący markerem nowotworowym).
Pamiętaj:
– nowotwór z początku rozwija się bezobjawowo, dlatego tak ważne są badania profilaktyczne,
– obserwuj zarówno siebie jak i swoich bliskich, a w razie wystąpienia niepokojących zmian nie zwlekaj, skonsultuj się z lekarzem,
– wczesne wykrycie zmian nowotworowych w większości przypadków zwiększa szansę na przeżycie!
